اکسیر عشق

یکی از هدف‏های اساسی در تربیت کودکان، پرورش عاطفی آنهاست. منظور از عاطفه در این بحث، استعداد و گرایش فطری و درونی است که پشتوانه‏ی «دیگر خواهی» در انسان است. بر اساس این استعداد فطری، انسان قادر است گرایشی درونی بر اساس مهر و محبت نسبت به همنوع خود پیدا کند و از این راه، با او پیوند قلبی و انس و الفت بیابد. استعداد عاطفی در انسان سبب رشد بسیاری از کمالات در او می‏شود. این کمالات شامل امتیازاتی است که بر اساس «دیگرخواهی» در انسان به وجود می‏آید مانند محبت و دوستی، فداکاری و از خودگذشتگی، عفو و گذشت، بذل و بخشش، همیاری و همکاری، دلسوزی و غمگساری و به طور کلی مقدم داشتن دیگران بر خود. بی‏وفایی، فراموشکاری، قدرنشناسی، احترام به هنگام نیاز و بی‏اعتنایی در هنگام بی‏نیازی، خشونت و بیرحمی، تنها به فکر خود بودن و از دیگران بی‏خبر ماندن، و غیره همه و همه نقایص روحی و اخلاقی مهمی هستند که ریشه در فقر عاطفی دارند. از اینجا می‏توان دریافت که تربیت عاطفی انسان تا چه اندازه در سلامت روحی و بهبود روابط اجتماعی و بالابردن سطح کیفی زندگی موثر است تا آنجا که: خلاء عاطفی در زندگی انسان را با هیچ چیز دیگر نمی‏توان جبران کرد. خانواده اولین و اساسی‏ترین کانونی است که باید عاطفه‏ی انسانی را در کودکان پرورش دهد. هنگام تولد، عاطفه مانند بذری است که باید در محیط مساعد به رشد و نمو بپردازد.

به بیانی دیگر، عاطفه در همان آغاز، حالت بالفعل ندارد و به صورت یک صفت در وجود طفل فعال نیست بلکه باید همراه با سایر ابعاد فطرت، کم‏کم و با فراهم آمدن شرایط مساعد، از قوه به فعل در آید و شکوفا شود. لذا اگر خانواده شرایط لازم برای شکوفایی این بعد از فطرت طفل را نداشته باشد، یعنی محیط خانواده از نظر عاطفی ضعیف باشد، پرورش عاطفی طفل با مشکل روبرو می‏شود. فرزندان در خانواده‏های به هم ریخته که از جهت عاطفی وضعیتی مطلوب ندارند یا خانواده‏هایی که به اندازه‏ی کافی به کودکان خود نمی‏رسند یا تربیت فرزند را به شبانه روزی‏ها می‏سپارند. همچنین کودکانی که در پرورشگاه‏ها بزرگ می‏شوند، چون از تربیت عاطفی مناسبی برخوردار نمی‏شوند با مشکلات زیادی روبرو می‏شوند و رشد روانی آنها به صورت مطلوب انجام نمی‏گیرد.

بی‏تردید یکی از مهمترین نقش‏های خانواده، پرورش عاطفی کودکان است که برای آن جایگزینی نمی‏توان یافت. مهر و عطوفتی که از سوی مادر و بستگان نزدیک دیگر از قبیل پدر و خواهر و برادر و بخصوص مادر نثار کودک می‏شود قدر مسلّم از هیچ کس دیگر نمی‏تواند دریافت کند. هیچ دایه و پرستاری قادر نیست نقش طبیعی یک مادر را در زندگی طفل بازی کند و جای خالیش را پر کند. زمانی که مادر با هیجان عاطفی طفل را در آغوش خود می‏فشارد و به او شیر می‏دهد یا زمانی که به زبان کودکانه و با تمام وجود با فرزند خود سخن می‏گوید و برق عشق و محبت از چشمان او جستن می‏کند و تا اعماق وجود طفل نفوذ می‏کند، هنگامی که مادر، فرزند خود را شب هنگام در کنار خود پناه می‏دهد و او را نوازش می‏کند و غیره، در تمامی این حالات، مادر شیرینی محبت را به طفل خردسال خود می‏چشاند و گرمای عشق و عاطفه را به ذره ذره‏ی وجود او می‏رساند.

و همین گرمای مطبوع عشق و محبت است که بذرهای عاطفه را در وجود کودک می‏پروراند و او را با اکسیر عشق و کیمیای محبت آشنا می‏کند. کودکانی که این نیروی معنوی را از خانواده نمی‏گیرند قادر به پرورش عاطفی خود نمی‏شوند. بررسی‏های به عمل آمده بر روی کودکانی که در پرورشگاه‏ها بزرگ می‏شوند یا به علت جنگ یا متلاشی شدن خانواده و یا به هر علت دیگر دور از خانواده بزرگ می‏شوند نشان می‏دهد که این گونه کودکان با وجود رسیدگی‏ها و مراقبت‏های بسیار، از یک خلا عاطفی شدید رنج می‏برند. متاسفانه وضع رایج در کشورهای صنعتی، این موقعیت نامطلوب را در حد بسیار وسیعی گسترش داده است. بسیاری از مادران به علت گرفتاری‏های شغلی یا برای فرار از زحمت بچه‏‏داری، کودکان خود را به شبانه روزی‏ها می‏سپارند. این گونه شبانه‏روزی‏های مجهز را می‏توان «دار الایتام جوامع صنعتی» نامید در این مراکز، کودکان معصوم مانند دستگاهی مکانیکی و بدون سرمایه‏ی اولیه‏ی عاطفی، پرورش می‏یابند.

روش رایج دیگر در کشور‏های غربی که فرزندان در سنین نوجوانی خانواده را ترک می‏گویند و به دنبال کار و زندگی خود می‏روند، خود بیانگر بی‏رمقی خانواده از نظر عاطفی است. همه‏ی این نشانه‏ها از یک فقر عاطفی گسترده در جوامع غربی حکایت می‏کند. این فقر عاطفی، مشکلات فردی و اجتماعی زیادی با خود به همراه می‏آورد. برخورداری از پیوندهای عاطفی عمیق با خانواده، در تسکین اضطراب‏های روحی و دست یافتن به آرامش روانی بسیار موثر است و تردیدی نیست که اضطراب‏های روحی و ناآرامی‏های روانی از موثر‏ترین عوامل پناه بردن به مواد مخدر است. همین طور است سایر بزهکاری‏ها و انحراف‏ اخلاقی و اجتماعی و نیز بیماری‏های روانی، افسردگی و غیره که در یک تحلیل دقیق غالباً ریشه در کمبود عاطفی دارند. نگهداری حیواناتی از قبیل سگ و گربه و امثال آن در خانه‏ها و پناه بردن به این حیوانات زبان بسته در کشورهای غربی و صرف هزینه‏های سرسام‏آور برای این منظور، در واقع اقدامی برای پر کردن خلا عاطفی موجود است.

برگرفته از کتاب" فرزند صالح" نوشته پور ابراهیم

تنظیم برای تبیان: کهتری

مقالات مرتبط

اتهام وارد نیست!

آموزش ماساژ کودک

زیباترین ترانه ی دنیا

برای او که دوستش دارید

دلارام با یاد او

اگر می خواهید دوست خدا شود

بوسه ای که واکسینه می کند

بابوسه ای بهشتی شوید